रोहित पक्षाची संपूर्ण माहिती Greater Flamingo Bird Information In Marathi

Greater Flamingo Bird Information In Marathi रोहित हा पक्षी एक पाणपक्षी आहे, जो पाण्यामध्ये राहतो व पाण्यामधील मासे खातो. हा पक्षी फिनीकॉप्टेरीफार्मिस या गणामध्ये येतो तसेच हा पक्षी फिनीकॅप्टेरीडी या कुळात येतो. हा पक्षी हंसक या नावाने सुद्धा ओळखला जातो. या कुळामध्ये ही एकच प्रजाती आढळून येते.

रोहित पक्षाची संपूर्ण माहिती Greater Flamingo Bird Information In Marathi

जगामध्ये सर्वत्र रोहित पक्षाच्या एकूण सहा जाती आढळून येतात. त्यामध्ये मोठा रोहित पक्षी, लहान रोहित पक्षी, चिलियन रोहित पक्षी, प्यूना रोहित पक्षी, इंडियन रोहित पक्षी आणि अमेरिकन रोहित पक्षी. हा पक्षी जेव्हा उडतो तेव्हा त्याच्या पंखाची काळी घेणार आणि आतील पंखाचा ज्वालासारखा भडक गुलाबी रंग दिसतो. त्यामुळे या पक्षाला अग्निपंखी असे सुद्धा म्हटले जाते.

पक्ष्याचे नाव	ग्रेटर फ्लेमिंगो (Greater Flamingo)
शास्त्रीय नाव	Phoenicopterus roseus
कुटुंब	फ्लेमिंगोफॉर्मेस (Phoenicopteridae)
आढळस्थान	आफ्रिका, आशिया, युरोप आणि भारत
आयुष्यकाल	साधारणतः ३०-५० वर्षे
आकार	१.२ – १.५ मीटर उंच
वजन	२-४ किलो
पंखांचा विस्तार	१.४ – १.७ मीटर
अन्न	लहान मासे, शिंपले, जलचर किडे, प्लवक
अंडी संख्या	सहसा १ अंडे एका वेळी

रोहित हा पक्षी कुठे राहतो :

रोहित पक्षी काही भारतामध्ये आढळून येतो. त्या व्यतिरिक्त युरोप, आफ्रिका, आशिया येथे सुद्धा आढळून येतात. त्या व्यतिरिक्त हे पक्षी अमेरिकेमध्ये सुद्धा आढळून येतात. रोहित हा पान पक्षी असल्यामुळे नेहमीच तलाव, दलदलीचे प्रदेश सरोवरे व खाडी जलाशय किंवा उथळ पाण्याच्या ठिकाणी राहतो व तेथेच वावरतो. हे पक्षी थव्याने राहतात.

• कमळ पक्षाची संपूर्ण माहिती

रोहित या पक्षाचा आहार :

रोहित हे पक्षाच्या शरीराची रचना व्यवस्थित असल्यामुळे ते डोके चोच पूर्णपणे पाण्यामध्ये बुडवून पाण्यातील चिखलातील खाद्य गाळून घेतो व नंतर खातो. त्याच्या आहारामध्ये शेवाळ, वनस्पती, बिया डिंभ, पान कीटक, लहान मासे, कोळंबी, खेकडे व शिंपले हे असते.

अन्नप्रकार	उदाहरण
जलचर सूक्ष्मजीव	प्लवक (Plankton), सूक्ष्म वनस्पती
लहान जलचर प्राणी	लहान मासे, झोपलँडर्स, झिंगे
शिंपले आणि गोगलगायी	छोटे शिंपले, मृदुकाय प्राणी (Mollusks)
किडे आणि अळ्या	पाण्यातील कीटक आणि त्यांच्या अळ्या
शैवाळ आणि वनस्पती	निळ्या-हिरव्या बॅक्टेरिया आणि सूक्ष्मशैवाळ

रोहित या पक्षाचे वर्णन :

भारतामध्ये आढळणारा रोहित पक्षी हा मोठा व लहान आहे या दोन्ही जाती भारतामध्ये आढळून येतात. हे पक्षी दिसायला आकर्षक दिसतात. या पक्षांची उंची 110 ते 150 सेमी असून त्याचे वजन दोन ते चार किलो पर्यंत असते. या पक्षाच्या शरीराचा रंग गुलाबी पांढरा असतो. त्यांचे पाय लांब का काटकोडे आणि गुलाबी रंगाचे असतात.

या पक्षाचे मान उंच व नागमोडी असते. या पक्षाची चोच ही गुलाबी व जाडसर असून मध्येच पिवळटल्यासारखी दिसते. रोहित पक्षाचे शेपूट आखूड असून हे नेहमीच एका पायावर उभे राहतात. प्रौढ रोहित पक्षांचा रंग फिकट गुलाबी व चमकदार लाल असतो.

रोहित या पक्षाचा प्रजनन काळ :

रोहित हा पक्षी समाजप्रिय पक्षी आहे. हे पक्षी त्यांच्या वसाहतीमध्ये हजारोच्या संख्येने राहतात. या पक्षाच्या वेणीचा हंगाम हा सप्टेंबर ते ऑक्टोबर आणि मार्च ते एप्रिल असा असतो वहिनीचा हंगाम सुरू होण्याच्या आधी या पक्षांच्या वसाहतीमध्ये 15 ते 50 पक्षांचे लहान लहान गट तयार होतात.

• पाणकोंबडी पक्षाची संपूर्ण माहिती

भारतामध्ये गुजरात राज्यातील कच्छच्या रणात हे पक्षी मोठ्या संख्येने जमा होतात. हे पक्षी चिखलाच्या लहान लहान गोळ्यांनी घरटे तयार करतात. हे पक्षी त्यांचे घरटे शंकूच्या आकाराचे तयार करतात. दरवेळेला या घरट्यांमध्ये एक मादी एक अंडी निळसर रंगाचे घालते. जवळजवळ एक महिना हे अंडे नर व मादी मिळून उबवितात. या पिल्लांचा रंग भुरकट लाल असतो. पिलाचे संगोपन नर व मादी दोघे मिळून करतात.

रोहित या पक्षाचे प्रकार :

मोठा रोहित पक्षी : मोठा रोहित पक्षी हा भारतामध्ये आढळून येतो तसेच हे पक्षी पावसाळ्यानंतर कच्छ मधले जेव्हा पाणी आटते तेव्हा मोठ्या संख्येने स्थलांतर करतात आणि देशात इतर सर्वत्र पसरतात. काही वर्षांमध्ये जलाशयातील पाण्यामध्ये होणारी घट यामुळे या पक्ष्यांची मोठ्या संख्येने घट झाली आहे. महाराष्ट्रात दरवर्षी ऑक्टोबर पासून ते मे पर्यंत हे पक्षी आपल्याला पाहायला मिळतात.

लहान रोहित पक्षी : लहान रोहित पक्षी हे सर्वात छोटी प्रजाती आहे. हे पक्षी 80 ते 90 सेमी लांब असून या पक्षाचे वजन एक ते अडीच किलो पर्यंत असते. या पक्षाचा शरीराचा भाग हा गुलाबी पांढुरका असतो. लहान रोहित आणि मोठा रोहित पक्षी यांच्यातील एक फरक असा आहे की, लहान रोहित पक्षाच्या चोचीचा बराचसा भाग हा काळा असतो. हे पक्षी थव्यामध्ये राहतात. त्यांच्यात थव्यामध्ये दोन ते दहा लाख पर्यंत पक्षी असू शकतात.

चिलियन रोहित पक्षी : रोहित पक्षांची प्रजाती ही दक्षिण अमेरिकेमध्ये मोठ्या प्रमाणावर आढळून येते. हे पक्षी पाणपक्षी असून पाण्यातील मासे, खेकडे, वनस्पती शेवाळ, शिंपले इत्यादी त्यांचे अन्न आहे.

अमेरिकन रोहित पक्षी : अमेरिकन रोहित पक्षी हा कॅरिबियन बेटे, कॅरिबियन मेस्कीको आणि गालापागोस बेटे येथे आढळून येतो. हे पक्षी सुद्धा छोटे मासे, किडे, पाण वनस्पती व शेवाळ खातात. या पक्षांचे जीवन हे पन्नास वर्षापर्यंत असते.

रोहित पक्षाबद्दल रोचक तथ्य (Interesting Facts About Greater Flamingo Bird)

1) जगातील सर्वात मोठा फ्लेमिंगो – ग्रेटर फ्लेमिंगो हा फ्लेमिंगो प्रजातीतील सर्वात उंच आणि मोठा पक्षी आहे, ज्याची उंची १.५ मीटरपर्यंत जाऊ शकते.

2) गुलाबी रंग कशामुळे येतो? – फ्लेमिंगोचा गुलाबीसर रंग त्याच्या आहारातील कॅरोटेनॉईड्स (Carotenoids) या रंगद्रव्यांमुळे मिळतो, जे प्रामुख्याने प्लवक आणि झिंग्यात आढळतात.

3) अनोखी चोच आणि खाण्याची शैली – फ्लेमिंगोच्या चोचीची रचना उलटी असते, ज्यामुळे तो पाण्यातील गाळ गाळून अन्न वेगळे करू शकतो.

4) गटात राहण्याची सवय – ग्रेटर फ्लेमिंगो हजारोंच्या थव्यांमध्ये राहतो, जे त्यांच्या सुरक्षिततेसाठी आणि अन्न शोधण्यासाठी फायदेशीर असते.

5) फक्त एक अंडे घालतो – फ्लेमिंगो प्रत्येक वेळी फक्त एकच अंडे घालतो आणि नर आणि मादी दोघे मिळून अंड्याचे संगोपन करतात.

6) वेगाने उडू शकतो – गरज पडल्यास फ्लेमिंगो ५०-६० किमी प्रतितास वेगाने उडू शकतो आणि दीर्घ प्रवास करू शकतो.

7) भारतासह अनेक ठिकाणी आढळतो – ग्रेटर फ्लेमिंगो भारतात गुजरात, राजस्थान, महाराष्ट्र आणि तामिळनाडू येथील दलदली भागात मोठ्या संख्येने पाहायला मिळतो.

निष्कर्ष :

रोहित हा पक्षी समाजप्रिय पक्षी आहे. हे पक्षी थव्याने राहणे पसंत करतात. हे पक्षी पाणवठ्याच्या जागी आपले घरटे बनवतात व तेथेच राहतात. त्यांचा आहार सुद्धा पाण्यातील शेवाळ, शिंपले, खेकडे, मासे इत्यादी आहेत यावरच ते आपली उपजीविका भागवतात. परंतु वाढत्या तापमानामुळे जलाशयाचे पाणी दिवसेंदिवस कमी होत चालले आहे.

त्यामुळे ह्या पक्षांच्या समस्या वाढ झालेल्या आहेत. त्यांना राहण्यासाठी जलाशय किंवा तलाव दलदलीचे प्रदेश कमी होत आहेत तसेच पुरेसा अन्नाचा पुरवठा न झाल्यामुळे हे पक्षी त्यांची पिल्ले वाचवू शकत नाही परिणामी त्यांच्या संख्येमध्ये मोठ्या प्रमाणात घट होत आहे. याविषयीची दखल पक्षी संवर्धन विभागाने घ्यायला पाहिजे व या पक्षांविषयी जागरूकता निर्माण केली पाहिजे.

FAQ